Verantwoordingssysteem zorgaanbieders moet op de schop

In onze openbare nieuwsbrief van 19 november jl. hebben wij u geïnformeerd over de reactie van BVKZ op de publicatie van het onderzoeksrapport van Jeugdzorg Nederland over de financiële positie van jeugdzorg aanbieders. BVKZ en Jeugdzorg Nederland hebben vervolgens een gesprek met elkaar gehad over dit onderzoeksrapport en de opgestelde conclusies waaronder de winstmarges van kleine zorgaanbieders.

Naar aanleiding van dit gesprek en de discussie over winstmarges van kleine zorgaanbieders schreven Mark van Barschot BVKZ en Olaf Prinsen Jeugdzorg Nederland gezamenlijk onderstaand opinieartikel. Een ingekorte versie van dit artikel is afgelopen maandag 18 januari gepubliceerd in het dagblad Trouw. Zie: https://www.trouw.nl/opinie/winst-in-de-jeugd-zorg-laten-we-eerlijker-tellen~be72bb3f/

Verantwoordingssysteem zorgaanbieders moet op de schop
Onlangs publiceerde Jeugdzorg Nederland een onderzoek naar de financiële situatie van jeugdzorgorganisaties. Die is slecht als het gaat om de grote aanbieders: een luid en duidelijke conclusie. Jeugdzorg Nederland trok echter nog een andere conclusie, dat kleine aanbieders gemiddeld 35% winst maken, die niet juist was, zo bleek in gesprek met de Branchevereniging Kleinschalige Zorg (BVKZ) en na onderzoek van Follow The Money. De berekeningen klopten, maar de gegevens waarop Jeugdzorg Nederland zich baseerde, waren onvolledig. En dat is ernstig. De informatie is er namelijk voor gemeenten om te sturen op de juiste besteding van gemeenschapsgeld, maar de data zijn echter zo ondoorgrondelijk, en naar nu blijkt ook nog eens onvolledig, dat gemeenten dat niet kunnen. En dat is kwalijk want daarmee doet het niet wat het beoogt. Jeugdzorg Nederland en BVKZ roepen daarom gezamenlijk op tot een beter en transparanter verantwoordingssysteem.

DigiMV is de website waarop zorgaanbieders hun jaarcijfers publiceren. Daarmee, zo valt op de website te lezen, “laten zij zien hoe zij publiek geld besteden,” zodat excessen kunnen worden voorkomen en zorgcowboys geen kans krijgen. Niets is minder waar. Zo blijken de geregistreerde gegevens over resultaten in de huidige opzet ongeschikt te zijn om inzicht te geven in opbrengsten en winstmarges op de zorgactiviteiten van kleine zorgaanbieders.

Als de eigenaren zelf in de organisatie werken, kan hun salaris nog uit de winst worden betaald, zoals het geval kan zijn bij vof’s, maatschappen en eenmanszaken, maar dat hoeft niet. Het kan dus zijn dat kleine aanbieders meer dan 35% winst maken, met uitschieters van 80 tot wel 90%, maar het kan ook zijn dat de ondernemer(s) zijn (hun) salaris er nog uit moeten betalen. Of dat salaris heel dik is of juist erg schamel, weten we nu niet. Want of, en hoeveel, de eigenaren in het bedrijf werken wordt niet in DigiMV geregistreerd.

Uit een gezamenlijke analyse van Jeugdzorg Nederland en BVKZ is gebleken dat zo’n 40% van de totale bedrijfsopbrengsten van kleine organisaties voortkomen uit andere bedrijfsactiviteiten dan jeugdhulp. Zo heeft een zorgboerderij naast jeugdzorgfinanciering ook inkomsten uit agrarische activiteiten. Deze inkomsten zijn onderdeel van de totale bedrijfsopbrengsten van de onderneming (vof) en dragen dus bij aan het bedrijfsresultaat. Zo kan bijvoorbeeld de verkoop van landbouwgrond leiden tot registratie van een (zeer) fors winstpercentage van de onderneming in DigiMV, terwijl er toch geen sprake is van exorbitante winsten uit jeugdzorggelden.

Bovenstaande werpt de vraag op wat de gegevens nu echt betekenen, en wie er daadwerkelijk wat aan heeft. Besteding van publieke middelen moet transparant en controleerbaar zijn. Daarbij moeten we het doel goed voor ogen houden: het aanpakken en liefst voorkomen van excessen. Helder is dat deze doelen met het huidige DigiMV niet gehaald worden. De gevraagde data zegt, voor een heel aantal bedrijfsvormen, over extreme winsten uit jeugdzorggelden weinig tot helemaal niets.

De jeugdzorg staat (financieel) onder druk. Gemeenten hebben te weinig middelen voor de taak die ze hebben gekregen. We zien hun worsteling en onze leden en `hun’ gezinnen ervaren de gevolgen. Door uitgeholde tarieven verschraalt de zorg. Door beter inzicht te krijgen in de financiële gegevens van de aanbieders, kunnen gemeenten beter sturen op besteding van de schaarse middelen en voorkomen dat ze zaken doen met zorgcowboys. Daarvoor hebben ze wel een beter verantwoordingssysteem nodig dan het huidige.

Mark van Barschot, directeur BVKZ
Olaf Prinsen, directeur Jeugdzorg Nederland